Over 'Dirty Computer' van Janelle Monáe Door Gijsje Mulder
Dirty Computer (2018)
Het videoalbum ofwel ‘emotion picture’ van de artiest Janelle Monáe is een vijftig minuten-durende sciencefictionfilm over Jane 57821 (gespeeld door Janelle Monáe) die wordt gedwongen haar ‘onreine’ herinneringen als queer persoon van kleur te laten wissen en aldus haar identiteit te resetten. Het dystopische proces van geheugenwissen - hetgeen zich afspeelt in klinische ruimtes - dient als leidraad en context voor de individuele muziekvideo’s, waar we inzicht krijgen in Jane’s herinneringen, die een utopisch toekomstbeeld laten zien waar de vrijheid, rijkheid en diversiteit in identiteitsexpressie juist worden gevierd in plaats van onderdrukt. Door de gekozen structuur zijn de individuele muziekvideo’s ook los van de film zeer sterk en divers wat betreft muziek en beeldtaal, zonder de samenhang als geheel te verliezen. Dirty Computer blinkt uit in haar grote virtuositeit in de verscheidenen disciplines van muziek tot cinematografie en van mode tot decor.
Bekijk Dirty Computer online:
Pussypants
Misschien is een (muziek)videoalbum niet het eerste waar je aan denkt bij beeldende kunst, maar vergis je niet, muziekvideo's kunnen zeker ‘high-art’ zijn. Naast de sterke maatschappelijke relevantie van Monáe’s thematiek, haar unieke genre-overschrijdende, authentieke, groovy muziek en sterke teksten is ‘Dirty Computer’ ook een zeer rijke (audio-)visuele ervaring. De muziekvideo’s zijn geschoten op schitterende locaties en met bijzondere decors. Met prachtige acteurs, modellen en dansers in extravagante sci-fi mode. Een van de meest beruchte modeontwerpen in Dirty Computer is de ‘Pussypants’ in het nummer Pynk: een ode aan femininiteit in al haar vormen. Deze broek werd ontworpen door de Nederlandse ontwerper Duran Lantink en was vorig jaar ook te zien in een solotentoonstelling in het Centraal Museum in Utrecht, die de broek aankocht voor haar vaste collectie.
Afro-futuristisch activisme
Naast de high-fashion in Dirty Computer zijn er ook veel invloeden van en referenties naar ‘high-art’ te vinden in het decor, zoals muurschilderingen in de stijl van Keith Haring (muziekvideo: Screwed) of de minimalistische ruimtes met monochrome kleuren belichting die sterk doen denken aan het werk van licht en installatiekunstenaar James Turrell. In Dirty computer vervagen de grenzen tussen Populaire cultuur en ‘high art’ wat het geheel tot een gelaagd werk maakt wat op veel verschillende manieren te waarderen valt.
Dirty Computer is een afro-futuristisch werk waarin Monáe middels sciencefiction hedendaagse problematiek aankaart op zo’n wijze dat haar compromisloze activisme nooit belerend overkomt. Dirty Computer roept juist ook op om zelf na te denken en te fantaseren over de toekomst. Het maakte me bewust van mijn eigen rol en verantwoordelijkheid in het creëren van een meer inclusieve en liefdevolle samenleving, oftewel een toekomst waarin ik zelf ook zou willen leven. Hoewel die verantwoordelijk zwaar kan voelen, spreekt uit Monáe’s werk een onvermoeibaar optimisme en een energie, die mij telkens weer weten te inspireren.
Krachtig emancipatoir
De eerste keer dat ik beelden zag van dit album was nadat mijn vriendin mij de video van ‘Make me Feel’ toestuurde, een nummer wat sterk geïnspireerd is op de artiest Prince, en een ode brengt aan biseksualiteit. Het nummer sprak erg tot mijn eigen ervaring op dat moment, aangezien ik destijds pas kortgeleden voor mijn biseksualiteit uit was gekomen en voor het eerst verliefd was. Het duurde nog even voor ik de rest van het album te zien kreeg, maar ook de andere nummers en video’s hadden dezelfde emancipatoire kwaliteiten. Inmiddels heb ik ‘Dirty Computer’ wel minstens 4 keer volledig gezien, en het heeft nog steeds dezelfde zeggingskracht als de eerste keer. Tevens vallen me bovendien elke keer weer nieuwe dingen op.
Corona-proof
Tot slot is dit videoalbum een kunstwerk dat je gemakkelijk ‘corona-proof’ vanaf je bank thuis kunt bekijken, het hele album staat namelijk gratis online op YouTube! (https://youtu.be/jdH2Sy-BlNE) Ik raad voor de beste ervaring van het werk aan een keer echt de tijd te nemen en het album net als een film volledig te bekijken op een groot scherm, al kun je gerust alvast een sneakpeak nemen natuurlijk!
Gijsje over Gijsje
Ik studeer Fine Art and Design in Education in Utrecht, waar ik word opgeleid tot kunstenaar en kunsteducator. Kunst betekent voor mij zowel de mogelijkheid de wereld te beleven buiten jezelf en je te laten verwonderen door het werk van anderen. Als de mogelijkheid mijn eigen wereld te creëeren, te verkennen en te delen in mijn eigen werk. Naast het maken van eigen werk heb ik ook een passie voor het overdragen van mijn bewondering voor kunst.
